内容提要

   哈萨克族是跨界民族，总人口已越千万，其中我国有百余万人，是五十六个民族大家庭的一员。哈萨克族的口头文学极其发达，拥有大量的寓言、传说、故事、歌谣和史诗，尤其是哈萨克族的生活环境和人文历史为史诗的产生和丰富提供了肥沃的土壤，使其在内容和形式上形成了自己的特色。尽管哈萨克英雄史诗如此丰富，但对其研究仍然处于文本的搜集、整理和刊布上，这种研究状况与史诗的内涵是极不相符的。《史诗》运用文化人类学和社会学的调查方法对我国和中亚哈萨克族聚居区进行了定点和定量调查，并在调查资料和现有文献的基础上，参照民俗学和史诗学的分析方法，在草原文化的大背景下，对哈萨克英雄史诗的形成时期、母题结构、演唱歌手、部族特征、宗教特征以及与民间文学其他样式的关系进行了系统分析。

   《史诗》是国内第一个比较系统地研究哈萨克英雄史诗的课题，涉及到了一些新的内容，填补了该领域的许多空白。《史诗》分为九章和附录，40余万字。《史诗》首先对史诗的研究状况进行了梳理，较全面地概括了我国和哈萨克斯坦19世纪以来的研究成果和存在的问题，然后针对目前在史诗分类和划分标准问题存有争议及哈萨克英雄史诗的自身形成特点，巧妙地将其分为突厥语民族共同时期和哈萨克本民族的发展时期，并对《阿勒帕米斯》、《库布兰德》等几部具有代表性的史诗做了介绍和分析。史诗的创作和传承主要靠民间歌手，他们不仅在史诗的再创作上发挥了举足轻重的作用，而且在传承上也发挥了纽带和桥梁作用。《史诗》根据哈萨克英雄史诗歌手的社会职能、演唱手法和传承方式，将其划分为巴克思、萨勒-赛里、吉劳、吉尔奇、阿肯、安奇-阿肯和黑萨奇七类。在漫长的历史长河中，由游牧民族的社会生活逐渐形成的草原文化包括其宗教信仰、典章制度、社会习俗、岁时节日以及属于文化深层次的思维方式、价值取向、民族心理、审美情趣等，构成了一个相当稳定和完整的有别于农耕文化的独特的文化生态环境。这种别具一格的环境必然造就和孕育出一批扎根于草原民族中的民间史诗歌手。他们耳濡目染、潜移默化，不能不受到草原文化的影响和熏陶，从而在自己的口头创作中自觉或不自觉地总要描摹和反映草原生活的自然景观和人文景观，刻画和塑造草原民族的性格特征，创造出广为流传的英雄史诗。

   《史诗》根据哈萨克族英雄史诗的基本情节，将其分为征战型和婚姻型两种母题系列，又针对这两种母题系列的内容、数量和组成方式，将其分为简单型、复合型和多重复合型三种类型，其中多重复合型的形成与哈萨克族推崇英雄的心理密切相关。从对力的崇拜嬗变为对英雄的推崇是游牧生活的客观需求，是游牧社会组织结构发展的必然结果。以血缘为轴心形成的社会组织机构——部落在游牧生产的发展和保障上发挥了不可磨灭的作用。每个部落都拥有自己的英雄，英雄是部落的主心骨和靠山。这些英雄人物的感人事迹经过千百年的传唱，逐渐形成具有部落特征的部族英雄史诗。不论部落有多大，其内部存有血缘关系，都是一个祖先的后代。虽然部落已发展繁衍到了几十、几百代，但其中的望族是有限的。一个部落的兴旺除了与所处自然环境有关以外，英雄人物也起到了一定的作用。人丁兴旺的部落往往拥有一个相互存有血缘关系的英雄群体。个体英雄生成的是简单型或复合型史诗，而英雄群体造就的则是具有相同母题系列的多重复合型史诗。哈萨克族简单型和复合型史诗一般能在多重复合型史诗中找到影子，是其中的一个组成部分，反之亦然。

    哈萨克英雄史诗的传承方式有一个从简到繁的发展过程，最初只是无意识的血缘传承方式，后来发展到有意识业缘等方式。传承在哈萨克族英雄史诗的流传和发展中，发挥了重要作用。如果没有传承，我们可能看不到任何口头文学作品，而在传承中，最重要的是传承人。传承人的经历、身份、职业修养、所处环境等方面的不同，会形成不同的传承方式。《史诗》根据在哈萨克族英雄史诗的传承上发挥过或正在发挥着作用的传承人的特点，可将其传承方式分为血缘、业缘、书面和巡回等，其中最具特色是巡回传承方式。

    哈萨克族英雄史诗的部族特征不仅十分明显，而且源远流长。不论是10世纪形成的英雄史诗《阿勒帕米斯》，还是出现于19世纪的叙事诗《阿尔卡勒克》，都烙上了明显的部族烙印。倘若认为哈萨克族的族名起始于15世纪，那么哈萨克英雄史诗的部族特征至少可追溯到公元8世纪。几乎在叙述每一部史诗主人公时，都要交代其部落属性。从一般规律上说，民族是氏族部落发展的结果。同一部落存在于不同民族，如哈萨克族的克普恰克、弘吉剌惕、乃曼、克烈等部落在柯尔克孜、卡拉卡尔帕克、蒙古等同语族或语系的民族中也有。《史诗》认为现传承于阿尔泰语系或突厥语族诸民族中的许多英雄史诗，实际上是传承于某一氏族或部落的史诗，具有鲜明的部族特征。英雄史诗是民间文学中的一个佼佼者，占有相当重要的地位，与民间文学的其他门类的关系也十分切密，是一种彼此补充、共同发展的互动关系。《史诗》认为哈萨克英雄史诗是在神话、传说和故事的基础上，汲取祝词、巴克思歌、牧歌、哀歌等民间文学体裁中的养分，不断丰润自己的肌体逐渐形成的。

    哈萨克英雄史诗生成于特殊的地理环境和人文环境，孕育于特殊的游牧经济之中。游牧文化是哈萨克族祖祖辈辈在特定的生产条件和生活环境中创造出来的物质和精神财富。哈萨克英雄史诗是再现其游牧文化的主要载体之一，从中可展现出游牧文化的奇光异彩。《史诗》既通过游牧文化这个大层面去展示了史诗的文化内涵，又通过探讨深受游牧文化熏陶的哈萨克族史诗歌手的自身特点和史诗主人公身上所折射出的独特个性，揭示了草原文学的共性特征，展示了草原民族的游牧文化。

目录

序
第一章  哈萨克英雄史诗的研究概况 （1）
一、英雄史诗研究的酝酿时期 （8）
二、英雄史诗研究的创立时期 （11）
（一）哈萨克斯坦史诗研究的创立阶段 （11）
（二）中国哈萨克史诗研究的创立阶段 （15）
三、英雄史诗研究的发展时期 （18）
（一）中国哈萨克史诗研究的发展阶段 （18）
（二）哈萨克斯坦史诗研究的发展阶段 （21）

第二章  哈萨克英雄史诗的时期分类  （26）
一、 突厥语民族的共同时期 （28）
（一）《阿勒帕米斯》 （31）
（二）《霍尔赫特祖爷书》 （42）
（三）《克里木的四十位英雄》 （49）
（四）《库布兰德》 （52）
（五）《康巴尔》 （58）
二、哈萨克本民族的发展时期 （68）
（一）《阿布赉》 （70）
（二）《哈班拜》 （74）
（三）《贾尼别克》 （82）
（四）《叶先坎勒迪》 （88）
（五）《阿尔卡勒克》 （93）
三、草原文化铸造英雄史诗 （100）
（一）游牧为英雄的塑造创造素材 （101）
（二）英雄的诞生是游牧的客观需要 （102）

第三章  哈萨克英雄史诗的演唱艺人 （106）
一、身兼多职的巴克思 （106）
（一）呼风唤雨的加勒巴热奴歌 （112）
（二）治病驱邪的白迪克歌 （114）
（三）消灾祛病的阿尔包歌 （116）
二、绅士般的萨勒—赛里 （118）
（一）巴克思式的外部形态 （122）
（二）游牧式的演唱形式 （123）
（三）能作曲会演唱的技能 （125）
（四）高贵富有的家庭背景 （126）
三、记忆超群的吉老 （126）
（一）吉老的形成和特点 （127）
（二）吉老的杰出代表 （128）
凯特布哈——喀孜图安——夏里克孜——玛尔哈斯卡——阿克塔木
别尔迪——布卡尔
四、能弹会唱的吉尔奇 （134）
（一）吉老式的背诵技能 （135）
（二）奎依奇式的弹奏技能 （136）
（三）阿肯式的表演风格 （137）
五、即兴创作的阿肯 （137）
（一）含有灵性的唱词 （139）
（二）形式多样的对唱 （141）
（三）阿肯的知名代表 （144）
夏勒阿肯——居斯普别克禾贾——阿合特——唐加勒克
六、能歌善曲的安奇—阿肯 （147）
（一）安奇—阿肯的形成和特点 （148）
（二）安奇—阿肯的著名代表 （149）
诺海拜——贾尧木萨——巴勒万乔拉克——艾赛提
七、借题发挥的黑萨奇 （154）
（一）黑萨体裁的形成历史 （155）
艾勒•法拉比——阿合买提•玉格乃克——艾合买提•亚萨维——
花喇子模——拉布胡孜
（二）黑萨奇的演唱特点 （159）
以长篇作品为主的演唱风格——无乐器伴奏的演唱方式
八、沐浴在草原文化的演唱艺人 （161）
（一）造就了演唱艺人的生活环境 （161）
（二）丰富了演唱艺人的创作素材 （162）
（三）铸就了演唱艺人的审美观念 （163）

第四章  哈萨克英雄史诗的类型分类 （165）
一、简单型英雄史诗 （166）
二、复合型英雄史诗 （168）
三、多重复合型英雄史诗 （169）
四、类型分类的文化因素 （173）
（一）具有部落特征的类型分类 （173）
（二）婚姻母题对史诗类型的影响 （175）
 
第五章  哈萨克英雄史诗的传承特点 （178）
一、血缘传承方式  （178）
（一）直系亲属的传承 （179）
（二）旁系亲属的传承 （180）
二、业缘传承方式  （181）
三、书面传承方式  （183）
（一）手抄文本形式的传承 （184）
（二）印刷文本形式的传承 （185）
（三）音像文本形式的传承 （186）
四、巡回传承方式  （186）
五、游牧生活生成的传承方式  （190）
（一）流动性的生活模式 （190）
（二）时令性的游牧生活 （191）

第六章  哈萨克英雄史诗的部族特征 （194）
一、部族的系谱分类 （194）
二、部族的地域分布 （196）
三、部族的组织形式 （197）
四、部族特征的体现 （200）
（一）乌古斯部族的史诗 （204）
（二）弘吉剌惕部族的史诗 （208）
（三）克普恰克部族的史诗 （210）

第七章  哈萨克英雄史诗的宗教特征 （214）
一、萨满教对英雄史诗的影响 （215）
（一）萨满教的神灵观念 （216）
（二）萨满教的魂灵观念 （223）
（三）萨满教的鬼灵观念 （224）
二、伊斯兰教对英雄史诗的影响 （227）
（一）伊斯兰教对哈萨克草原的影响 （227）
（二）伊斯兰教在史诗中的体现 （228）

第八章  哈萨克族英雄史诗与其民间文学 （233）
一、英雄史诗与神话 （234）
二、英雄史诗与传说 （239）
（一）英雄史诗与族源传说 （240）
（二）英雄史诗与乐曲传说 （243）
（三）英雄史诗与人物传说 （247）
（四）英雄史诗与史事传说 （248）
三、英雄史诗与故事 （250）
（一）英雄史诗与神箭手故事 （250）
（二）英雄史诗与英雄故事 （252）
四、英雄史诗与习俗歌 （263）
（一）英雄史诗与加尔—加尔歌 （264）
（二）英雄史诗与报丧歌 （265）
（三）英雄史诗与挽歌 （268）
（四）英雄史诗与安慰歌 （270）
五、英雄史诗与祝词 （271）

第九章  哈萨克英雄史诗的文化特征 （276）
一、游牧民族的活性元素 （277）
二、游牧民族的感性力量 （286）
三、游牧民族的骏马情怀 （292）
四、游牧民族的人格特征 （300）

附录 （305）

主要参考文献 （404）
汉文及国内哈萨克文文献 （404）
外文文献 （406）
国外哈萨克文文献 （414）

作者的主要论著 （418）

后记 （423）
 
TABLE OF CONTENTS
Preface
 
Chapter 1  Review of Previous Studies on Kazakh Epic  1
1  Pre-inception phase of Kazakh epic studies 8
2  Inception phase of Kazakh epic studies 11
2.1 Inception phase of Kazakh epic studies in Kazakhstan 11
2.2 Inception phase of Kazakh epic studies in China  15
3  Development phase of Kazakh epic studies  18
3.1 Development phase of Kazakh epic studies in China  18
3.2 Development phase of Kazakh epic studies in Kazakhstan 21

Chapter 2  Kazakh epics at different historical phases 26
1  A joint phase of Turkic  28
1.1 Alpamis  31
1.2 Ata Korkit  42
1.3 Forty Heroes in Kirim  49
1.4 Koblandi  52
1.5 Kambar  58
2  Development of Kazakh’s own epics  68
2.1 Abilay  70
2.2 Kabanbay  74
2.3 Janibek  82
2.4 Esengeldi  88
2.5 Arkalik  93
3  Kazakh epics in the of context grassland culture  100
3.1 Nomadic life as the base for the naissance of heroes  101
3.2 The naissance of heroes as the natural need of Nomadic life 102

Chapter 3  Singers of Kazakh epic  106
1  Baksi –the miscellaneous  106
1.1 Jalbariniw songs to control the force of nature  112
1.2 Badik songs to cure and to exorcise  114
1.3 Arbaw songs to eliminate misfortunes and illnesses  116
2  Sal-seri—the gentleman  118
2.1 Baksi styled appearance  122
2.2 Nomadic modality  123
2.3 Skillfulness in both composition and sing  125
2.4 Super family background  126
3  Jiraw—the rememberer  126
3.1 Formulation and features of Jiraw  127
3.2 Distinguished Jiraws  128
Ketbugha—Kaztuwghan—Xalgez—Marghaska—Aktamberdi—Bukar
4  Jirxi—the player and the singer  134
4.1 Equal reciting skills as Jiraw  135
4.2 Same playing skills as Kuyxi  136
4.3 Akin styled performance  137
5  Akin—the improvisator  137
5.1 Spiritual lyrics  139
5.2 Dual songs in may forms  141
5.3 Distinguished Akins  144
Xalakin----Jusipbekkoja----Akit----Tangjarik
6  Anxi-Akin—the singer and composer  147
6.1 Formulation and features of Anxi-Akin  148
6.2 Distinguished Anxi-akin  149
Noghaybay—Jayawmusa—Balwanxolak—Aset
7  Hiyssaxi—the elaborator  154
7.1 Origin of Hiyssa  155
Al Farabi—Ahmed Yuginekiy—Ahmed Yassawiy—Horezimiy—
Rabghuziy
7.2 Features of Hiyssaxi  159
Favor of long lyrics—Free from any accompaniment
8 Grassland as the basis for epic singers  161
8.1 Grassland as living surroundings for epic singers  161
8.2 Grassland as fodder for epics  162
8.3 Grassland formulating the aesthetic taste of epic singers  163

Chapter 4  Typology of Kazakh epics  165
1  Simple epic  166
2  Complex epic  168
3  Multi-layered complex epics  169
4  Cultural indications of typology  173
4.1Typology of tribal features  173
4.2 Impact from marriage customs upon typology  175

Chapter 5  Intergenerational transmission of Kazakh epics 178
1  Consanguinity transmission  178
1.1 Transmission to lineal kin  179
1.2 Transmission to collateral kin  180
2  Industrial transmission  181
3  Transmission of written epics  183
3.1 Transmission of written scripts  184
3.2 Transmission of printed scripts  185
3.3 Transmission of audio-visual versions  186
4  Itinerant transmission  186
5  Transmission modes of nomadic features  190
5.1 Mobile mode  190
5.2 Seasonal mode  191

Chapter 6  Tribal features embodied on Kazakh epics  194
1  Typology of tribal genealogy  194
2  Geographic distribution of Kazakh tribes  196
3  Evidence of tribal features in Kazakh epics  197
4  Kazakh epics with tribal features 200
4.1 Oghuz epics  204
4.2 Konghirat epics  208
4.3 Kipxak epics 210

Chapter 7  Religious features of Kazakh epics  214
1  Shamanism’s impact upon Kazakh epics  215
1.1 Shamanist view towards gods  216
1.2 Shamanist view towards soul  223
1.3 Shamanist view towards ghost  224
2  Islamism’s influence upon Kazakh epics  227
2.1 Islamism’s impact on Kazakh grassland  227
2.2 Appearance of Islamism in Kazakh epics  228

Chapter 8  Kazakh epic and other genres of folk literature 233
1  Epic and mythology  234
2  Epic and legend  239
2.1 Epic and family origin legend  240
2.2 Epic and music legend  243
2.3 Epic and saga  247
2.4 Epic and historical legend  248
3  Epic and narrative stories  250
3.1 Epic and marksman stories  250
3.2 Epic and heroic stories  252
4  Epic and ritual lyrics 263
4.1 Epic and Jar-Jar  264
4.2 Epic and Estirtiw  265
4.3 Epic and Joktaw  268
4.4 Epic and Jubatiw  270
5  Epic and congratulating speeches  271

Chapter 9  Cultural Features of Kazakh Epics  276
1  Nomadic groups’ active elements  277
2  Nomadic groups’ perceptual abilities  286
3  Nomadic groups’ affection towards coursers  292
4  Nomadic groups’ personality features  300

Appendix  305
Bibliography  404
Main Publications of the author  418
Postscript  423
 
МАЗМҰНЫ
АЛҒЫ СӨЗ

Ⅰ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ ЗЕРТТЕЛЕУ ЖӘЙІТІ 1
1. Эпостар зерттелеуінің дайындалу кезеңі 8
2. Эпостар зерттелеуінің басталу кезеңі  11
Қазақстандағы эпостар зерттелеуінің басталу кезеңі  11
Қытайдағы эпостар зерттелеуінің басталу кезеңі  15
3. Эпостар зерттелеуінің даму кезеңі  18
   Қытайдағы эпостар зерттелеуінің даму кезеңі 18
   Қазақстандағы эпостар зерттелеуінің даму кезеңі  21

Ⅱ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ КЕЗЕҢГЕ АЙЫРУЛЫ  26
1. Түрки ұлттарының ортақ кезеңі  28
《Алпамыс》  31
《Қорқыт ата кітабі》 . 42
《Қырымның қырық батыры》  49
《Қобланды》 . 52
《Қамбар》 . 58
2. Қазақ ұлтының даму кезеңі  68
《Аблай》 . 70
《Қабанбай》  74
《Жәнібек》  82
《Есенгелді》  88
《Арқалық》  93
3. Эпостар дала мәдениеті жағынан қалыптасады  100
 Көшпелі тұрмыс батырлық образдардың жасалуына мәтериал
 әзірлейді  101
Батырлардың пайда болуы көшпелі тұрмыстің объектив талабы 102

Ⅲ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ ЖЫРЛАУШЫЛАРЫ  106
1. Көп міндеттерді үстіне алған бақсылар  106
Жалбарыну 112
Бәдік 114
Арбау 116
2. Мырзашыл сал-серілер  118
Бақсы тәрізді сыртқы тұлғасы   122
Көшіп жүріп жырлайтын формасы  123
Күй шығару мен жырлауды білетін қабілет  125
Бай да мәртебелі семиялық жағдай  126
3. Есте ұстампаздық күшті жыраулар  126
Жыраулардың қалыптасуы мен ерекшеліктері  127
Жыраулардың атақты өкілдері  128
Кетбұға——Қазтуған——Шәлгез——Марғасқа——Ақтамберді——Бұқар
4. Шерте де жырлай алатын жыршылар  134
Жырау сыяқты есте ұстампаздығы күшті  135
Күйші сыяқты шерту қабілетіне ие  136
Ақын сыяқты бейнелеу қабілетіне ие  137
5. Суырып салма ақындар  137
Алғыр да зеректі сөздер  139
Көп формалы айтыстар  141
Ақындардың әйгілі өкілдері  144
Шал ақын——Жұсіпбекқожа——Ақыт——Таңжарық
6. Күй мен әнді бірдей білетін аншы-ақындар  147
   Аншы-ақындардың қалыптасуы мен ерекшеліктері  148
   Аншы-ақындардың атақты өкілдері  149
Ноғайбай——Жайаумұса——Балуан шолақ——Әсет
7. Өзге сюжеттерден пайдаланып туындайтын хиссашылар  154
Хисса жанрының қалыптасу тарихы  155
Әл-Фараби——Ахмед Йүгінеки——Ахмед Яссауи——Хорезми
———Рабғузи
Хиссашылардың жырлау ерекшеліктері  159
Хисса-дастанды негіз ететін жырлау стилі
Мозикамен сүйемелдемейтін жырлау формасы
8. Дала мәдениетінің шуағында шомылған жырлаушылар 161
Жырлаушылардың өмір сүру ортасы жаратылды  161
Жырлаушылардың туындау  материалдары молайтылды  162
Жырлаушылардың эстетикалық танымдары қалыптастырылды 163

Ⅳ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ ТИПОЛОГИЯЛЫҚ ТАПТАСТЫРЫЛУЫ
    165
1. Жалаң типтегі эпостар  166
2. Қоспа типтегі эпостар  168
3. Кұрделі типтегі эпостар  169
4. Типологиялық таптастырудың мәдени элементтері  173
Ру-тайпа өзгешелігіне ие типологиялық таптастыру  173
Неке мотиві эпостардың типологиясына жасаған ықпалдары 175

Ⅴ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ ТАРАЛУ ӨЗГЕШЕЛІГІ  178
1. Қандастық таралу тәсілі  178
Тіке туыстар арасындағы таралу  179
Ағайын туыстар арасындағы таралу  180
2. Кәсіптестік таралу тәсілі  181
3. Жазба жолмен таралу тәсілі  183
   Қолжазба түрінде таралу тәсілі  184
   Баспа түрінде таралу тәсілі  185
   Дауыс-сурет түрінде таралу тәсілі  186
4. Көшіп жүріп таралу тәсілі  186
5. Көшпенді тұрмыста қалыптасқан таралу тәсілдері  190
Көшпенді сипаттағы тұрмыс үлгісі  190
Маусымдық сипаттағы көшу тұрмысы  191

Ⅵ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ РУ-ТАЙРАЛЫҚ СИПАТЫ 194
1. Ру-тайпаның шежірелік таптастырылуы  194
2. Ру-тайпаның жағырафиялық орналасуы  196
3. Ру-тайпаның ұйымдық формалары  197
4. Ру-тайпалық сипаттың бейнеленуі  200
   Оғыз тайпасының эпостары  204
Қоңырат тайпасының эпостары  208
Қыпшақ тайпасының эпостары  210

Ⅶ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ ДІНИ СИПАТЫ 214
1. Шаман дінінің эпосқа жасаған ықпалдары  215
Шаман дінінің әулие танымы  216
Шаман дінінің аруақ танымы  223
Шаман дінінің жын танымы  224
2. Іслам дінінің эпосқа жасаған ықпалдары  227
Іслам дінінің қазақ даласына көрсеткен әсері  227
Іслам дінінің эпостарда көрнектілендірілуі  228

Ⅷ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ АУЫЗ ӘДЕБИЕТІ 233
1. Эпос және миф  234
2. Эпос және аңыз  239
Эпос және этникалық аңыз 240
Эпос және ән-күй аңызы 243
Эпос және тарихи адамдар аңызы  247
Эпос және тарихи оқиғалар аңызы  248
3. Эпос және әңгіме  250
Эпос және мергендер әңгімесі  250
Эпос және батырлар әңгімесі  252
4. Эпос және тұрмыс-салт жырлары  263
Эпос және жар-жар жыры  264
Эпос және естірту жыры  265
Эпос және жоқтау жыры  268
Эпос және жұбату жыры  270
5. Эпос және бата  271

Ⅸ ТАРАУ. ҚАЗАҚ ЭПОСТАРЫНЫҢ МӘДЕНИ СИПАТЫ  276
1. Көшпенді ұлттардың активтік элементтері  277
2. Көшпенді ұлттардың сезімдік қуаттары 286
3. Көшпенді ұлттардың тұлпар түйсіктері 292
4. Көшпенді ұлттардың адамгершілік қасиеттері  300

ҚОСЫМШA МAТЕРИAЛДAР 305
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР  404
АBTOPДЫҢ БАСТЫ ЕҢБЕКТЕРІ 418
СОҢЫ СӨЗ  423